(CATP) Có một ngôi làng nhỏ nằm bên bờ sông Cầu thơ mộng, điểm tận cùng của huyện Hiệp Hòa, Bắc Giang giáp ranh với tỉnh Thái Nguyên. Nơi ấy, rặng tre xanh chạy vòng quanh ôm trọn lấy ngôi làng với bao câu chuyện buồn về thân phận hẩm hiu của người phụ nữ. Họ quanh năm lam lũ như những thân cò lặn lội bờ sông, sống lủi thủi cả cuộc đời dưới mái nhà vắng bóng đàn ông.
Ảnh 1. Nhiều phụ nữ Tân Thịnh không chồng quanh năm lam lũ
LÀNG TÔI NGHÈO LẮM!
Men theo con đường bê-tông nhỏ sau khi rẽ từ Quốc lộ 37, chúng tôi phải hỏi thăm cả chục lần mới đến được ngôi làng Tân Thịnh, xã Đồng Tân, Hiệp Hòa, Bắc Giang. Làng như một ốc đảo, phía tây nằm sát con sông Cầu, phía bên kia đã là đất Thái Nguyên. Những con đường đất quanh co nằm giữa bãi ngô vườn sắn trong làng nhỏ như bờ ruộng với rãnh ở giữa vừa đủ bánh xe lăn. Cái nghèo khó, nhọc nhằn ở Tân Thịnh dường như đã hiển hiện ra ngay trước mắt chúng tôi.
Ba quả đồi nhỏ gồm 65 hộ dân với chỉ hơn 200 nhân khẩu đã túm tụm lại từ năm 2000 để thành làng (thôn) Tân Thịnh. Gọi là thôn Tân Thịnh cũng đúng mà cũng chưa hẳn đúng. Ông Nguyễn Xuân Mến, giữ chức quyền trưởng thôn nhăn nhó lý giải: “Hơn 10 năm trước, chỗ chúng tôi chưa phải thôn Tân Thịnh gì đâu, một số hộ dân ở đây vẫn được gọi là người ở đồng sông, hay gọi là dân soi bồi (vì khu vực này như một mỏm đất nhô lên giáp sông Cầu). Đến năm 2000, xã Đồng Tân chính thức công nhận cụm dân cư ở đây là một thôn với đầy đủ trưởng thôn, bí thư chi bộ, nhà văn hóa… Nhưng sau 9 năm thành lập, Tân Thịnh chưa bao giờ được huyện Hiệp Hòa đưa vào danh sách như một thôn chính thức”.
Câu chuyện buồn về một thôn mà chẳng phải là thôn ấy tiếp tục được ông Nguyễn Xuân Mến giãi bày. Người dân làng Tân Thịnh quanh năm chỉ sống nhờ vào đồng ruộng, trông chờ vào hạt thóc, bắp ngô, củ sắn. Mặc dù nằm bên con sông Cầu hiền hòa, được sông bồi đắp, nhưng chẳng hiểu sao Tân Thịnh thường bị hạn hán, mất mùa. Sự nghèo khó ngày càng đè nặng lên người dân đến mức ông Mến đã nói rằng, về Hiệp Hòa hỏi xã nào nghèo nhất, người ta sẽ nói Đồng Tân. Về đến Đồng Tân hỏi thôn nào nghèo nhất thì sẽ nhận ngay được câu trả lời đó là Tân Thịnh. “Vậy Tân Thịnh nghèo nhất Hiệp Hòa chứ còn gì nữa!” – ông Mến kết luận. Điều đó được minh chứng bằng những số liệu mà ông đưa ra: thôn có tỷ lệ hộ nghèo cao nhất xã, thu nhập bình quân đầu người thấp nhất, chưa có nước máy, giếng khoan, không có nghề phụ nào…
Trong những câu chuyện về cái nghèo cái khổ của Tân Thịnh ấy có một thực tế buồn, nó như những lời ru ứa nước mắt về phụ nữ ở làng này cả đời không biết đến chuyện lấy chồng.
Tuổi xuân của bao người con gái nghèo khó nơi đây đã qua đi quá nhanh trong đơn thân gối chiếc, để lại sự nhỡ nhàng, ế ẩm. Bên cạnh đó, một số phụ nữ trong làng phải chịu số phận đau khổ của một người tàn tật, tâm thần bẩm sinh, mãn tính.
Dù chẳng muốn kể, nhưng ông Mến cũng liệt kê những trường hợp đặc biệt đó để tâm sự cùng chúng tôi. Một ngôi làng chỉ với hơn 60 mái nhà, mà đã có đến 1/3 số phụ nữ trung tuổi đang sống trong tình trạng độc thân hoặc đơn thân (đơn thân là trường hợp có con nhưng không có chồng).
Ảnh 2. Vượt qua lời đàm tiếu, họ đã bí mật đi “kiếm” đứa con riêng
Những mái nhà ngói vốn đã dột nát, xiêu vẹo ở Tân Thịnh dường như càng hiu quạnh hơn khi trong nhà không có bóng đàn ông, thiếu đi cái gọi là trụ cột gia đình.
HẨM HIU PHẬN NGƯỜI
Chúng tôi đi một vòng quanh làng. Những người phụ nữ không chồng mà chúng tôi gặp đều có hoàn cảnh éo le khác nhau.
Trước đó, chúng tôi được ông trưởng thôn căn dặn: “Vào gặp những người phụ nữ ở đây các chú phải khéo lựa lời. Cả cuộc đời họ phải sống trong cảnh không chồng, cô quạnh nên chuyện họ hay cáu gắt, khó tính thì các chú cũng nên thông cảm cho”.
Lưu Thị Vĩnh, người đàn bà đã 62 tuổi sống đơn độc trong mái nhà ngói cũ nát. Đáng lẽ ở cái tuổi ấy, bà đã hưởng phúc vui vầy bên con cháu. Nhưng bệnh tật và cơ cực đã đầy đọa bà gần cả đời người. Không biết dựa vào ai, bà đành lầm lũi một mình dưới mái nhà hiu quạnh.
Cũng ở tuổi 62 và sống độc thân nhưng bà Ngô Thị Mạnh có phần khỏe mạnh hơn bà Vĩnh. Bà Mạnh bị chứng bệnh tâm thần mãn tính nhiều năm nay. Cả cuộc đời bà chưa bao giờ bước ra khỏi lũy tre làng. Ngày ngày bà cố lê bước ra đồng trồng khóm rau, ruộng ngô, sắn để kiếm thêm đồng tiền tự nuôi bản thân. Bà kể: năm 2004 nhà nước có hỗ trợ 2 triệu đồng, cùng cả làng huy động sức người đến dựng cho căn nhà nhỏ để có chỗ chui ra chui vào lúc tuổi già. Nhà chẳng có bàn ghế nên bà đành mời chúng tôi ngồi tạm trên chiếc ghế gỗ ngoài hiên. Không có chồng con, lại chẳng có người thân nào bên cạnh nên mỗi khi ốm đau bà chỉ còn biết nhờ những người hàng xóm tốt bụng. Mỗi khi nhà bị dột, đồ đạc hỏng hóc thứ gì thì bà phải lọ mọ đi bộ đến cuối làng nhờ thằng cháu sang sửa giúp. Cuộc sống lặng lẽ, cô quạnh vẫn cứ trôi từng ngày như thế với bà Mạnh, bà Vĩnh.
Ảnh 3. Người đàn bà này đã sống gần hết đời người trong sự cô quạnh
Không kém sắc và cũng chẳng bị bệnh tật gì như hai người phụ nữ nói trên nhưng hiện bà Nguyễn Thị Huê (55 tuổi) cũng phải sống cảnh cô độc không chồng. Người dân trong làng kể rằng, hồi trẻ bà Huê cũng dịu dàng nết na, có một số người đàn ông cũng muốn làm quen, hò hẹn. Nhưng chẳng hiểu sao bà không ưng ý một ai, có người lại kể hình như vì bà đợi chờ một người đàn ông nào đó đi bộ đội, rồi sau đó ông ta lấy vợ, còn lại bà bị nhỡ nhàng.
Không cam chịu số phận đơn độc trong căn nhà vắng, một số phụ nữ Tân Thịnh đã bí mật, lén lút đi “kiếm” cho riêng mình một đứa con. Giờ họ đã bước sang tuổi trên dưới 50 nhưng vẫn phải nuôi dạy những đứa con nheo nhóc mới lên 5, lên 7. Vừa mang thúng thóc đi xát ít gạo để ăn, chị Nguyễn Thị Chung đã phải hối hả quay về nhà nhìn lên đồng hồ xem mấy giờ đạp xe đi đón đứa con lớp 3 sắp tan học. Mọi công việc đồng áng, nuôi dạy con nhỏ đều một tay chị cáng
đáng. Người đàn bà tưởng như mạnh mẽ ấy cũng nhiều lúc tủi thân khi chịu điều tiếng từ làng trên xóm dưới. Cô con gái chị cũng phải chịu những thiệt thòi và rất dễ tủi hờn khi bị bạn bè trêu đùa về người bố mà em chưa bao giờ biết mặt. Chị Nguyễn Thị Nhâm (48 tuổi) có đứa con 15 tuổi mà không có chồng ở Tân Thịnh cũng phải chịu lời xì xầm trong suốt quãng thời gian dài dằng dặc ấy. Trong cái danh sách về những phụ nữ không chồng mà có con ấy còn có chị Hà, chị Tỵ, chị Duyên, chị Minh…
Cũng chỉ với mong muốn có chỗ nương nhờ lúc tuổi già mà một số người phụ nữ Tân Thịnh đã phải chấp nhận đi kiếm những đứa con không hôn thú. Họ dám gánh mọi gian khó, sự ghẻ lạnh, khinh ghét của chính họ hàng, làng xóm để có được tiếng gọi “mẹ ơi, con ơi”, bớt đi sự cô quạnh, lạnh lẽo trong ngôi nhà.
Chúng tôi rời ngôi làng nhỏ đầy nỗi buồn ấy, vượt lên triền đê quay nhìn lại bóng làng xa xa mà trong lòng chất chứa bao câu hỏi: Liệu bao giờ Tân Thịnh mới thoát khỏi cảnh nghèo khó, mới được chính thức công nhận là một thôn và bao giờ nơi đây mới hết cái tên “làng không chồng”.
Nguồn: http://www.congan.com.vn/vie/news/news_printpreview.php?catid=1101&id=40107, ngày 21/11/2009
Hiephoa.net đăng lại ngày 6/12/2009