“Tôi lang bang ở Lăng này suốt thời trẻ trâu. Những bức tượng dá trong Lăng hồi đó hầu như còn nguyên vẹn. Cây cối um tùm, mát mẻ. Hồ bán nguyệt trước Lăng nước không nhiều nhưng mùa nào cũng có nước. Có lần đi với anh trai, tôi còn bảo, cái mũ của ông quan đá kia mà làm cối giã cua thì hết ý. Anh trai tôi củng mạnh vào đầu tôi và mắng mỏ nên thân”. Anh Thanh, quê thị trấn Thắng, nay làm việc ở Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn kể
Kỷ niệm về di tích này thì sâu sắc thế, nhưng anh Thanh, cũng như rất nhiều người dân trong vùng không biết rõ ai là người nằm trong Lăng đá, chưa nói đến chuyện Lăng được xây dựng từ bao giờ! Có cụ cao niên bảo, đó có lẽ là nơi… chôn của của người Tàu, từng có nhiều trinh nữ được chôn theo, miệng ngậm sâm. Thế mới có chuyện có cô gái khôn khéo đem theo hạt vừng sống, rắc xuống đường, vừng mọc lên cây, người nhà biết lần theo dấu nên cứu được. Hàng chục năm về trước, có nhiều toán người đến đào bới khu vực này, làm hư hỏng, sứt sẹo nhiều bức tượng đá. Một số cổ vật (nếu có) cũng đã bị lấy đi. Ông Đào Xuân Dương (Trưởng phòng Văn hóa Thông tin huyện Hiệp Hòa) khẳng định, những cổ vật ở lăng Dinh Hương đã bị ăn cắp gần hết.
Mãi đến gần đây, một bức tường kiên cố bao quanh khu vực Lăng mới được xây dựng, nghe nói được đầu tư tiền tỷ. Tuy thế, trong khu vực Lăng, du khách không thể tìm thấy bất cứ một tấm biển, một lời chỉ dẫn nào về di tích. Trong khuôn viên Lăng có một khu nhà tạm có lẽ dành cho người trông coi, nhưng nay cũng bỏ hoang. Chỉ có những hàng vải xanh đang ra quả cho thấy khu đất đã được khoán cho ai đó trồng cây.
Dẫu sao, Quần thể lăng đá Dinh Hương có thể coi như một nốt lặng xanh giữa mùa hè nắng gắt.
Các pho tượng trong Lăng Dinh Hương được tạo tác bằng đá xanh nguyên khối
Phần mộ táng hình vuông, diện tích gần 100m2 với tường vây bằng đá ong (loại ở Bắc Giang sẫm màu và đặc biệt cứng, khác hẳn đá ong vùng Sơn Tây). Bên phải là khu thờ tự, bên trái là bia. Hầu hết các hiện vật trong Lăng được tạo tác từ đá xanh nguyên khối. Tượng người và vật tại lăng được chạm khắc rất công phu, tượng có kích thước lớn, hình khối mập, chắc. Đặc biệt, không giống như nhiều lăng tẩm khác, Lăng Dinh Hương có những pho tượng nữ quan rất sinh động, vóc dáng bằng người phụ nữ xưa, nhỏ nhắn hơn những tượng quan võ khác. Quan hầu nữ bên trái bưng chiếc tráp hình hộp chữ nhật ngang bụng, bàn tay trái đỡ dưới hộp tráp, tay phải giữ ngang đầu hộp, bàn tay với những ngón thon dài, đẹp như vẽ. Quan nữ cầm quạt đứng hầu bên phải ngai thờ tay cầm quạt, đầu đội mũ ni có chóp nhọn như một chiếc nón nhỏ, nửa phía sau mũ có bốn lớp vải trùm kín chân tóc, phủ xuống kín tai và gáy.
Một số tượng voi, nghê cũng bằng đá xanh rất đẹp, còn khá nguyên vẹn. Truy tìm trong sách sử mới biết, đây là lăng tẩm Quận công La Quý Hầu, được công nhận di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ 1965.
Ông sinh năm 1688 ở tại địa phương. Năm 1730, dưới triều Lê Duy Phường, ông được cử làm dịch quân thị hầu, thị đội, rồi làm thái giám. Dưới triều đại Lê Y Tông ông được cử hai lần đi sứ phương Bắc vào năm 1735 và 1739. Sang năm 1740 triều đại Lê Hiển Tông ông cầm quân đi dẹp loạn ở các vùng thuộc đạo Kinh Bắc, Sơn Nam, Hải Dương. Ông mất mùng 9 tháng 6 năm Kỷ Tỵ (1749), thọ 61 tuổi. Năm 1754 vua phong tặng là Phúc thần trung cẩn đại vương. Lăng được xây dựng từ năm 1727 (trước tất cả các lăng mộ vua Nguyễn ở Cố đô Huế). Rất tiếc là người ta chỉ có thể biết đến tất cả những điều này khi… tự tìm hiểu lấy trong sách sử.
Giá như ngành văn hóa phối hợp chính quyền huyện Hiệp Hòa và tỉnh Bắc Giang lưu tâm hơn đến việc gìn giữ và giới thiệu về di sản này, đây rất có thể là một “địa chỉ đỏ” thu hút du lịch.
Từ Hà Nội theo quốc lộ 1A về hướng bắc 41 km tới ngã ba Đình Trám của huyện Việt Yên, Bắc Giang; rẽ trái theo quốc lộ 37 khoảng 17 km thì tới trung tâm thị trấn Thắng của huyện Hiệp Hòa. Từ Ông Tượng đi 500m xuôi theo đường xuống Đống Vồng tới chợ Thắng ở rừng cây, qua cổng chợ 200 mét có biển đề Lăng Dinh Hương thì rẽ trái, đi 200m nữa là tới.
Nguồn: dddn.com.vn