Chùa Chúng (hay còn gọi là: Hồng Phúc Tự), chùa toạ lạc trên cánh đồng thuộc thôn Chúng, xã Đông Lỗ, huyện Hiệp Hoà, tỉnh Bắc Giang. Nghe người dân và các cụ cao tuổi trong làng kể lại, trước đây chùa nằm trên gò đất của cánh đồng có tên là Chùa Hồng- hiện ở cánh đồng này còn dấu tích nền đất cũ của chùa. Do năm đó lũ lụt lớn, ngôi chùa bị phá huỷ, các tượng phật trôi theo dòng nước về khu đồng hiện nay, nhân dân trong làng gom góp cùng nhau xây dựng chùa, đến nay cũng đã được mấy trăm năm.Chùa chia làm hai khu: Khu chính là nơi thờ Phật và hành lễ; khu phụ là nơi ở của sư trông nom chùa và cũng là nơi mọi người chuẩn bị lễ phẩm và sinh hoạt trong những ngày hội chùa. Trong chùa hiện nay còn lưu giữ nhiều bức tượng phật có giá trị mang đậm nét văn hoá và tín ngưỡng của người Việt. Phía ngoài là ngôi bảo tháp đứng uy nghi tạo nên vẻ hài hoà và cổ kính của ngôi chùa.
Năm nào cũng vậy cứ vào ngày 20, 21 tháng Giêng, người dân trong làng mở hội chùa đón khách thập phương về vãn cảnh chùa, vui hội xuân và cầu may mắn. Ngày hội chùa là dịp để mỗi người dân trong làng dù sinh sống, làm việc ở đâu cũng trở về thắp nén hương thơm hướng về nguồn cội. Các trò chơi dân gian là một phần không thể thiếu được của ngày hội: Đấu vật, Chọi gà, chơi Cờ tướng và cả những tích trò nhà phật … Giải thưởng không lớn nhưng các trò vui phần nào đã thể hiện được một nét đẹp trong sinh hoạt văn hoá và tín ngưỡng của người dân trong làng. Tất cả đều cùng một ước mong về một năm mưa thuận gió hoà, một năm mùa màng tốt tươi.
Ngôi chùa cũng chính là nơi mà bao thế hệ cha anh và những bạn bè cùng lớp tuổi chúng tôi, bắt đầu những nét chữ, những con số, những phép tính đầu tiên của tuổi học trò lớp vỡ lòng thưở nào. Trước đây nhà chùa luôn có sư trụ trì, nhưng kể từ khi cụ sư Mùi về với cửa phật, chùa vắng vẻ hơn. Hiện tại nhân dân trong thôn đang có kế hoạch mời nhà sư về trông nom hương khói cho chùa, đồng thời chính quyền thôn và UBND xã đang tiến hành các thủ tục cần thiết đề nghị UBND tỉnh cấp bằng công nhận chùa là di tích lịch sử văn hoá của tỉnh. Cùng với sự đầu tư về việc trùng tu đình Lỗ Hạnh (Đệ Nhất Kinh Bắc) một trong những di tích lịch sử văn hoá cấp Quốc gia, chùa Chúng sẽ trở thành điểm đến của du khách trong những chuyến trẩy hội đầu xuân
Trần – Hải, 28/11/2009