Xuất phát từ thực tế sản xuất chăn nuôi các con vật truyền thống, những năm gần đây gặp rủi ro do dịch bệnh, giá cả bấp bênh… nên nhiều nông dân ở huyện Hiệp Hòa đã mạnh dạn chuyển sang mô hình nuôi dế thâm canh cho hiệu quả kinh tế cao và dễ nhân ra diện rộng, điển hình như chị Nghiêm Thị Minh (Ninh Giang – Danh Thắng Hiệp Hoà – Bắc Giang).
Trong một ngày nắng ấm đẹp trời, chúng tôi tìm về mô hình nuôi dế của chị Nghiêm Thị Minh, thôn Ninh Giang – Danh Thắng – Hiệp Hòa, người nông dân đầu tiên của huyện Hiệp Hòa mạnh dạn năng động tìm tòi, đầu tư vào mô hình nuôi dế thâm canh và hiện tại chị Minh đang là chủ đề tài về dế thâm canh trong CLB đa dạng sinh học nông nghiệp Bắc Giang. Khi chúng tôi đến, chị đang bận rộn chăm sóc cho những chú dế mới nở nhưng trên môi luôn nở một nụ cười thân thiện. Trong 1 gian nhà chưa đầy 40m2 nhưng có hàng trăm chậu nhựa đậy lồng bàn nuôi dế mèn xếp thành từng tầng, từng hàng với các chú dế theo đủ loại ngày tuổi khác nhau, tiếng dế kêu râm ran nghe mà xao động lòng người. Chị dẫn chúng tôi đi thăm mô hình dế thâm canh của chị và một số hộ lân cận, đồng thời trao đổi với chúng tôi về kinh nghiệm nuôi dế mang lại hiệu quả kinh tế thật hấp dẫn. Theo chị, nuôi dế không khó và cũng không phải là một việc làm mới lạ đối với người nông dân, nhưng nuôi dế mang tính hàng hóa thì đó là một mô hình kinh tế hoàn toàn mới.
Nói về cơ duyên tìm đến với nghề nuôi dế của chị cũng thật ngẫu nhiên, sinh ra và lớn lên từ nhà nông rồi đi lấy chồng, khi ra ở riêng 2 vợ chồng chị Minh chỉ có 2 bàn tay trắng với 2 sào ruộng khoán trên đồng đất bạc màu quanh năm không đủ ăn nên cái nghèo, cái khó cứ bám riết lấy gia đình chị. Năm 2000 chồng chị lại mất sau một vụ tai nạn để lại cho chị 2 con nhỏ, nén nỗi đau vào lòng chị đi cày thuê, cấy mướn để nuôi các con ăn học. Thương mẹ vất vả, cả 2 con chị đều chăm ngoan, học giỏi. Đến năm 2008 chị lại chịu thêm một nỗi đau khi vụ tai nạn xe máy đã cướp đi đứa con trai đầu lòng. Khó khăn chồng chất khó khăn, nỗi đau cộng thêm nỗi đau nhưng là một người phụ nữ năng động, sáng tạo chị Nghiêm Thị Minh đã không cam chịu số phận, nuốt nước mắt vào trong chị quyết tâm vươn lên làm giàu. Tình cờ trong một lần nuôi con ốm tại bệnh viện, chị đọc được một bài báo về cậu bé 19 tuổi trở thành tỷ phú về nuôi dế thâm canh, điều đó đã thôi thúc chị quyết tâm tìm tòi và học tập bằng được kinh nghiệm mô hình nuôi dế đem lại hiệu quả cao. Với ý chí đó, Chị đã nhờ người quen vào Củ Chi – TPHCM để tìm nhập dế giống và tự mày mò, tìm tòi tài liệu trên các sách báo về kinh nghiệm, quy trình kỹ thuật nuôi dế và học hỏi từ người nuôi trước. Lúc đó với số vốn vay 6 triệu đồng, chị đầu tư mua 4 chậu dế, sau 5 ngày nhân ra được 4 chậu, đến 13 ngày sau chị tiếp tục đầu tư thêm 4 chậu. Với tổng số vốn ban đầu là 12 triệu đồng nhưng chỉ sau 1 tháng, trừ chi phí các loại cũng đem thu nhập về cho chị gần 20 triệu đồng. Sau 8 tháng chị đầu tư nuôi và nhân ra khoảng 135 chậu dế, sản phẩm dế chủ yếu được bán làm giống cho các hộ nông dân và do công ty CP thực phẩm Hà Nội nhận tiêu thụ đầu ra thương phẩm, cung cấp cho các nhà hàng, khách sạn làm đặc sản dế. Chị Minh đã đầu tư mạnh vào việc nuôi, nhân giống rồi cung cấp cho thị trường con dế giống. Vì vậy đem lại lợi nhuận kinh tế rất cao, bình quân mỗi 1 chậu dế giống ( khoảng 90 con) bán ra hơn 1 triệu đồng/ 1 chậu, mỗi con vào 15 -20.000đ/con. Lòng quyết tâm, sự táo bạo và mạnh dạn đã đem lại cho chị những thành công mới. Lứa dế thương phẩm đầu tiên được xuất đi đã đem lại cho gia đình chị một khoản thu nhập bất ngờ. Bắt đầu nuôi dế từ tháng 7/2009, với số vốn ban đầu là 6 triệu đồng, đến nay sau gần một năm, từ con dế giống chị Nghiêm Thị Minh đã thu về hàng trăm triệu đồng. Do đó đây có thể được coi là nghề kinh doanh siêu lợi nhuận 1 vốn, 4 lời.
Theo kinh nghiệm của chị Minh thì kỹ thuật nuôi dế khá đơn giản, không tốn nhiều thời gian. Nguồn thức ăn của dế rất đa dạng, nó ăn các loại rau xanh, vỏ dưa, cỏ non, cám gà con, đặc biệt dế thuộc họ côn trùng nên rất ít bệnh, dịch, vốn đầu tư không lớn lại không gây ô nhiễm môi trường, hệ thống chuồng trại không tốn nhiều diện tích, việc tiêu thụ sản phẩm thuận lợi, nó còn được coi là một nguồn thực phẩm sạch. Nếu so với các con vật khác thì lợi nhuận từ nuôi dế cao hơn gấp rất nhiều lần. Dế thường được nuôi bằng thùng xốp (vào mùa đông) và bằng thau nhựa, chậu nhựa (vào mùa hè), người nuôi có thể cho thêm rế bắc nồi cơm để dế leo trèo, trú ẩn. Sau 2 tháng nuôi, đế bắt đầu sinh sản, mỗi con dế thường đẻ từ 600-700 trứng, dế đẻ liên tục trong 20 -25 ngày, đem ấp khoảng 10 – 12 ngày trứng nở. Tuy nhiên người nuôi cần chú ý vệ sinh thùng nuôi dế sạch sẽ, không để thức ăn quá thối nát vì sẽ làm dế mắc bệnh tiêu chảy, nhiệt độ luôn giữ từ 25-320C. Đối với loại dế con thì 2-3 ngày cho ăn một lần và cho uống nước thông qua miếng mút để cho dế khỏi bị chết đuối. Đối với dế thương phẩm và dế giống ngày cho ăn một lần, cho uống nước thông qua cát ướt. Khi dế đến kỳ sinh sản, cần chọn những con dế to khỏe để nhân giống, đặc biệt tỷ lệ ghép giữa dế đực với dế cái cũng rất quan trọng bởi nó liên quan đến chất lượng của dế, nếu ghép ít đực, tỷ lệ trứng nở sẽ kém. Theo kinh nghiệm của chị Minh thì tỷ lệ thích hợp nhất trong một Chậu 60 con dế cái thì ghép 30 con dế đực. Tức là bình quân 1,2 đến 1,5 con dế cái thì có 1 con đực.
Ngoài cách làm giàu cho gia đình, với kinh nghiệm tích lũy được và tinh thần nhiệt huyết của một chủ đề tài nuôi dế thâm canh, chị Nghiêm Thị Minh vừa bán dế giống, dế thương phẩm vừa hướng dẫn cho bà con phương pháp chăn nuôi, chăm sóc và nhân giống dế cho hiệu quả cao. Mỗi lần đi tập huấn cho bà con nhân dân, chị Minh đều truyền đạt tận tình và hướng dẫn rất chu đáo về quy trình, kỹ thuật nuôi dế thâm canh mà chị đúc rút được từ kinh nghiệm của chính bản thân thông qua hoạt động trao đổi kinh nghiệm
ở CLB sinh học tỉnh Bắc Giang, cụ thể như: Địa điểm nuôi dế, Cách chọn giống, tách đàn, dụng cụ nuôi dế, khay đựng thức ăn, nước uống, cách nuôi dế theo từng chủng loại dế, chọn thức ăn… Mỗi buổi tập huấn có hàng trăm lượt người tham dự và được người dân rất hào hứng tham gia. Chị cũng khuyến cáo, trong thời gian nuôi dế, nên chú ý đến loài kiến hại, do vậy cứ 3 tháng thì dùng loại thuốc diệt kiến, ruồi, muỗi của ngành y tế phun quanh tường, nền nhà một lần, trước khi phun thuốc phải chuyển các chậu dế ra ngoài khoảng 2-3 giờ khi thuốc hết mùi thì để dế trở về chỗ cũ. Là người nông dân đầu tiên của huyện Hiệp Hòa thực hiện mô hình nuôi dế thâm canh, đồng thời là một chủ đề tài dế của Tỉnh, chị Nghiêm Thị Minh không chỉ truyền đạt kinh nghiệm, kỹ thuật nuôi dế cho bà con trong vùng, chị còn đi chuyển giao khoa học – kỹ thuật công nghệ nuôi dế thâm canh cho bà con nông dân ở nhiều tỉnh, huyện bạn như: Hà Nội, Bắc Kạn, Vĩnh Phúc, Hưng Yên,Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, Bắc Giang (Lạng Giang, Tân Yên, Lục Nam, Hiệp Hòa, Việt Yên)… Ngoài ra, để tạo điều kiện cho các hộ nông dân nuôi dế phát triển lâu dài, chị Minh còn đứng ra làm đầu mối thu mua bao tiêu sản phẩm, và có khi đến tận nhà dân để trực tiếp hướng dẫn kỹ thuật. “Là nông dân nên tôi hiểu sự vất vả, khốn khó của cái nghèo, việc nuôi dế là một việc làm không khó, vốn đầu tư ít lại dễ nuôi, cho lợi nhuận cao nên bất kỳ ai cũng có thể nuôi được và tôi mong bà con nông dân cùng phát triển kinh tế và làm giàu như tôi”- Chị Minh tâm sự.
Thấy được hiệu quả cao từ mô hình nuôi dế, bà con nhân dân trong huyện cũng hưởng ứng và đầu tư nuôi, đến nay đã có 10 đơn vị xã, thị trấn thực hiện mô hình nuôi dế thâm canh như: xã Ngọc Sơn, Thường Thắng, Danh Thắng, Mai Trung, Đức Thắng,Thị trấn Thắng, Bắc Lý, Quang Minh, Lương Phong, Đoan Bái… Đồng thời huyện vừa thành lập một chi hội nuôi dế thâm canh liên xã Ngọc Sơn – Lương Phong với 40 hội viên tham gia nhằm hỗ trợ giúp đỡ nhau cùng làm ăn chính đáng và lâu dài. Tuy nhiên, do còn nặng tư tưởng của phương thức sản xuất truyền thống nên mô hình nuôi dế thâm canh ở huyện Hiệp Hòa vẫn còn nhỏ lẻ chưa thực sự phát triển mạnh và nhân rộng.
Năng động thoát nghèo, luôn nỗ lực vươn lên làm giàu chính đáng, chị Nghiêm Thị Minh luôn được mọi người quý mến, tìm đến học hỏi, trong thâm tâm, chị luôn mong muốn các cấp quan tâm tạo nguồn vốn xây dựng và thành lập HTX nuôi dế, có thể phát triển, nhân rộng mọi nơi, giúp nông dân thoát nghèo. Từ hiệu quả mô hình dế thâm canh đầu tiên trong huyện của chị Nghiêm Thị Minh (Ninh Giang – Danh Thắng –Hiệp Hòa), UBND huyện Hiệp Hòa cũng đang có kế hoạch theo dõi, nắm bắt tình hình thực tế, tìm hiểu, khảo nghiệm về quy trình, kỹ thuật và quá trình phát triển kinh tế từ mô hình “dế thâm canh” để từ đó có chính sách đầu tư, hỗ trợ kinh phí cho người nông dân nuôi dế và khuyến khích nhân rộng ra địa bàn toàn huyện.
Vân Anh – Trần Dung, Đài TT Hiệp Hòa – Bắc Giang, 24/5/2010