Hội bơi trải làng Mai

Một lễ hội thi đấu thể thao giàu truyền thống thượng võ mới được khôi phục, đó là hội thi bơi trải trên sông Cầu thuộc làng Mai, xã Mai Đình (Hiệp Hoà).

Làng Tiếu Mai cổ xưa, nay gọi là làng Mai có cách đây 1.500 năm là một làng Việt cổ nằm kề bên bờ bắc sông Như Nguyệt (sông Cầu). Làng gồm ba xóm: Mai Thượng, Mai Trung ,Thắng Lợi. Do ở ngoại đê nên hầu hết người dân sống bằng nông nghiệp, trồng dâu chăn tằm và thạo nghề sông nước. Các cụ ở đây kể rằng cách đây gần một ngàn năm, làng nằm trong vùng chiếm đóng của giặc Tống. Những ngày đó dân làng vẫn bí mật liên lạc với quân của nhà Lý bên bờ Nam, với bản lĩnh sẵn có  của dân vùng sông nước, dân làng Tiếu Mai đã dùng thuyền vận chuyển giúp đỡ  quân của Lý Thường Kiệt qua sông nhất tề nổi dậy cùng quân nhà Lý đánh tan quân Tống lập nên chiến thắng oanh liệt vào ngày 17-2 -1077.

Những địa danh như ngã ba sông Xà, gò Xác đã có từ thời ấy và đây cũng chính là nơi Lý Thường Kiệt  đọc bài thơ nổi tiếng “Nam quốc sơn hà nam đế cư” khẳng định chủ quyền của dân tộc Việt Nam. Sau đó dân làng  lấy ngày 10-3 (âm lịch) ngày Giỗ tổ  Vua Hùng để ăn mừng chiến thắng, mở hội đua thuyền trên sông Như Nguyệt. Hội bơi trải ra đời từ ấy và đã trở thành lễ hội truyền thống của cả một vùng cư dân hai bên bờ sông Cầu. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp, kế tục truyền thống chống giặc ngoại xâm người dân làng Tiếu Mai đã nhiều lần giúp Trung  đoàn Bắc Bắc dùng trải chở quân sang sông tập kích đồn địch, tạo thế bất ngờ  làm cho giặc Pháp nhiều phen “bạt vía kinh hồn”. Năm 1951, làng đã hiến tặng 5 chiếc trải cho Tiểu đoàn Á Lữ dùng phục vụ chiến đấu phát triển chiến tranh du kích ở hai tỉnh Bắc Ninh và Bắc Giang. Theo lệ làng ấn định cứ từ 3 đến 5 năm, năm nào phong đăng hoả cốc dân mới mở hội. Lễ hội bơi trải của làng được duy trì đến năm 1943 thì bị gián đoạn do đất nước bước vào cuộc kháng chiến chống Pháp. Năm 1994 một số cụ cao tuổi trong làng  từng là người đua trải xưa tham gia lễ hội lần cuối năm 1943 cùng các bậc cao niên có tâm muốn khôi phục lại lễ hội này đã quyên góp đóng được ba chiếc trải  tổ chức khánh thành và mở lại hội vào năm 1995 sau 52 năm bị gián đoạn. Từ đó đến nay, làng đã tổ chức qua 5 lần lễ hội thu hút sự quan tâm của hàng vạn người dân sống hai bên bờ sông Cầu và trở thành một sự kiện được chờ đợi nhất không chỉ của người dân trong các thôn, xã Mai Đình mà cả vùng các xã ven bên bờ Bắc sông Cầu.

Cựu đua trải Đặng Văn Khúc 74 tuổi.

Nhân dịp kỷ niệm 35 năm chiến thắng 30-4 thống nhất đất nước và ngày quốc tế Lao động 1-5, hội bơi trải làng Mai năm nay được tổ chức với quy mô lớn nhất từ trước tới nay. Hội diễn ra trong ba  ngày  với sự tham gia của 9 đội được chia làm hai bảng (mội đội bơi trải gồm có 12 đôi chèo, người lái, người chỉ huy gõ mõ, một người tát nước, tổng cộng 27 người). Trước khi tổ chức thi đấu có phần bơi thờ của 3 đội bô lão đại diện cho các cựu  đua trải. Với trang phục truyền thống đặc trưng của môn đua thuyền: áo đỏ, xanh, vàng thắt khăn trên đầu các động tác bơi đều, nhẹ uyển chuyển, các trải của các bô lão lướt băng băng trong tiếng reo hò cổ vũ của hàng vạn người dân hai bên bờ sông.

Cụ Đặng Văn Khúc 74 tuổi cao niên nhất trong đội bơi thờ làng Mai Thượng  phấn khởi: “Vui lắm, toàn các cụ nhưng chúng tôi ai cũng muốn được tham gia bơi, đó chính là cách động viên tốt nhất để “khích” các đội bơi trẻ cố gắng. Cự ly thi đấu của các đội  dài 2km (hai lượt đi về) trong đó bắt buộc các trải phải bơi vòng qua hai điểm phao tiêu trước khi về đích. Đây là kỹ thuật khó đòi hỏi sự phối hợp ăn ý giữa các đôi chèo và người cầm lái bởi với tốc độ đua nhanh chỉ cần một sơ suất nhỏ không nhịp nhàng, hoặc va chạm nhẹ giữa các trải thuyền sẽ bị lật. Anh Đặng Dũng một tay đua của đội Thắng Lợi hào hứng kể: “Em đã tham gia 4 mùa giải liền rồi, mệt nhưng rất vui. Năm nay đội xóm em quyết tâm về đích sớm”. Để có thể tham gia thi đấu trong đội hình bơi trải các xóm chuẩn bị tập luyện chu đáo, thành phần của đội được tập hợp từ những trai làng trẻ, trung niên giàu kinh nghiệm và dẻo dai có sự phối hợp ăn ý. Hấp dẫn nhất là phần các đội đại diện các thôn thi đấu. Chỉ chờ có lệnh xuất phát, ba chiếc trải xé nước lao vun vút như tên, chiếc cờ cắm trên đầu Rồng của các trải căng phần phật. Hai bên bờ người dân nhiệt tình lội xuống tận mép nước, cổ động viên các đội đua.Thậm trí có thôn tổ chức cả một thuyền máy to chở các cổ động viên chạy theo động viên đội tuyển của mình.

Ba ngày diễn ra hội bơi trải ngày nào cũng có hàng vạn người  hai bên bờ sông đến xem. Dù trong khuôn khổ hội của một làng nhưng đã để  lại  ấn tượng mạnh cho người xem sống dọc hai bên bờ sông Cầu. Được biết, để tổ chức được lễ hội năm nay,  Ban tổ chức lễ hội đã làm tốt công tác xã hội hoá.   Nhiều con em địa phương làm ăn xa đã về dự, tài trợ cho làng để tổ chức lễ hội. Riêng Công ty TNHH Đại An, đã tài trợ gần 100 triệu đồng nâng cấp đường và khu tổ chức lễ hội. Người dân trong làng đã bỏ ra hơn 1000 ngày công  lao động  vệ sinh để tạo môi trường sạch đẹp ở nơi diễn ra lễ hội.

Cùng với một số lễ hội dân gian đặc sắc như lễ hội đền IA (Hoà Sơn,  Hiệp Hoà) lễ hội Thổ Hà (Việt Yên) lễ hội Cầu Vồng (Tân Yên), lễ hội bơi trải làng Mai thực sự là một nét  văn hoá độc đáo của người dân sống ở vùng đất bãi ven sông Cầu.

Đoàn Anh Tuấn

Nguồn: http://baobacgiang.com.vn/15/56168.bgo, 7/5/2010 | 6:49:43 Sáng

Hiephoa.net đăng lại 12/5/2010